ENG“Biết mình muốn gì là khởi đầu. Làm được điều đó mới là trưởng thành.”
Ở nhiều học sinh hiện nay, chúng ta thấy một nghịch lý: các em thông minh, sáng tạo, có nhiều ý tưởng – nhưng lại không hoàn thành bài tập đúng hạn, không duy trì được thói quen tốt, hay dễ bỏ cuộc giữa chừng. Vấn đề nằm không phải ở năng lực, mà ở Self-management – năng lực tự quản lý bản thân.
Đây là năng lực thứ hai trong mô hình CASEL, và cũng là cầu nối quan trọng giữa việc hiểu bản thân (Self-awareness) và hành động có trách nhiệm (Responsible decision-making).
Self-management là gì?
Tự quản lý là khả năng điều chỉnh cảm xúc, suy nghĩ và hành vi để hướng tới mục tiêu cá nhân, dù đó là hoàn thành một bài tập khó, giữ bình tĩnh khi áp lực, hay theo đuổi một kế hoạch dài hạn như apply học bổng du học.
Khác với kỷ luật cứng nhắc, self-management là kỹ năng mềm dẻo giúp học sinh giữ vững cam kết cá nhân mà không cần sự ép buộc từ bên ngoài.
Tại sao Self-management lại thiết yếu trong học đường?
- Giúp học sinh biến “biết” thành “làm”: Không ít bạn trẻ biết rõ mình nên học bài, nên ngủ sớm, nên giảm mạng xã hội – nhưng không làm được. Self-management là yếu tố giúp chuyển hoá nhận thức thành hành động thực tế.
- Xây dựng sự bền bỉ – thay vì cảm hứng nhất thời: Học tập là hành trình dài. Học sinh có self-management tốt sẽ không chỉ giỏi “bắt đầu” mà còn giỏi “duy trì”, kể cả khi gặp khó khăn.
- Giảm phụ thuộc vào động lực bên ngoài: Khi có khả năng tự tổ chức cuộc sống học tập, học sinh không cần phải được khen, thưởng hay bị thúc giục mới làm việc hiệu quả.
- Giúp điều hòa cảm xúc trong tình huống áp lực: Học sinh không dễ mất bình tĩnh, cáu gắt hay bỏ cuộc – vì đã biết cách quản lý cảm xúc khi cần thiết.
Dấu hiệu của học sinh có (hoặc thiếu) năng lực tự quản lý
✅ Có self-management:
- Tự lên kế hoạch ôn tập trước khi kiểm tra.
- Biết tạm dừng để hít thở hoặc nghỉ ngắn khi cảm thấy căng thẳng.
- Biết giữ cam kết với chính mình: đã nói “tuần này sẽ hoàn thành đề cương” thì sẽ làm đến cùng.
- Dám chọn việc khó, biết rằng kết quả cần thời gian và nỗ lực.
❌ Thiếu self-management:
- Hay trì hoãn việc học, chỉ học khi bị nhắc.
- Dễ bị phân tâm: học 10 phút, điện thoại 30 phút.
- Cảm xúc chi phối hành vi: giận là bỏ dở bài, lo lắng là từ chối thử thách.
- Thiếu kiên trì: thấy việc khó là nản, dễ từ bỏ kế hoạch dài hạn.
Vì sao học sinh thường thiếu kỹ năng tự quản lý?
Ở tuổi thiếu niên, vùng não chịu trách nhiệm kiểm soát hành vi (vùng prefrontal cortex) chưa phát triển hoàn chỉnh. Điều đó khiến học sinh:
- Khó duy trì sự chú ý trong thời gian dài.
- Dễ bị cảm xúc chi phối.
- Có xu hướng chọn niềm vui tức thì thay vì lợi ích dài hạn.
Thêm vào đó, nếu môi trường học tập chỉ tập trung vào điểm số và kỷ luật bên ngoài, học sinh ít có cơ hội tập luyện khả năng quản lý bản thân trên tinh thần tự nguyện.
Mentoring giúp học sinh rèn luyện Self-management như thế nào?
Một mentor hiệu quả không thay học sinh làm việc, mà hỗ trợ học sinh thiết lập mục tiêu – chia nhỏ mục tiêu – duy trì cam kết hành động – điều chỉnh khi gặp khó khăn.
Trong quá trình mentoring 1:1 tại Mentors14, học sinh được:
- Thực hành thiết lập kế hoạch cá nhân theo tuần/tháng.
- Học cách đặt mục tiêu theo mô hình SMART hoặc mô hình nội lực.
- Tự đánh giá tiến trình và thảo luận giải pháp khi gặp trở ngại.
- Phát triển thói quen phản tư: không chỉ hỏi “làm được chưa?” mà hỏi “vì sao hôm nay chưa hiệu quả?”, “mình đã làm điều gì tốt hơn lần trước?”
Quan trọng hơn, mentor đồng hành như một người giữ gương – không thúc ép, không phán xét – mà giúp học sinh giữ được tinh thần chủ động và chính trực với chính mình.
Muốn học tốt – phải biết quản lý chính mình
Không có năng lực học tập nào thực sự vững chắc nếu thiếu Self-management. Đây là kỹ năng nền tảng để học sinh học tập hiệu quả – sống có tổ chức – và vững vàng trước những thay đổi trong tương lai.
Mentors14 tin rằng: Khi học sinh học cách quản lý bản thân, các em không chỉ thành công trong trường học, mà còn sẵn sàng bước ra thế giới với tinh thần trách nhiệm, chủ động và bền bỉ.