ENGTrong suốt nhiều năm, học sinh được dạy rằng thành công trong học tập là chìa khóa mở ra cánh cửa tương lai. Điểm số, bằng cấp và thành tích đã trở thành thước đo giá trị gần như tuyệt đối. Thế nhưng, ngày càng nhiều nghiên cứu – và cả những câu chuyện đời thực – đang đặt ra một câu hỏi quan trọng: Liệu điểm số có đủ để dẫn đến một cuộc sống trọn vẹn, ý nghĩa và bền vững?
Thực tế cho thấy, những người thực sự phát triển lâu dài, vượt qua khó khăn, và xây dựng được các mối quan hệ chất lượng thường không phải là những người điểm cao nhất – mà là những người biết quản lý cảm xúc, hiểu bản thân, và kết nối sâu sắc với người khác.
Nói cách khác, họ có EQ cao – trí tuệ cảm xúc.
EQ là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy?
EQ (Emotional Quotient) – hay trí tuệ cảm xúc – là khả năng nhận diện, hiểu và điều hòa cảm xúc của bản thân, đồng thời đồng cảm và giao tiếp hiệu quả với cảm xúc của người khác. Nó không phải là “mềm yếu”, cũng không chỉ là “giỏi ăn nói” – mà là một tập hợp năng lực nền tảng giúp con người ứng xử khôn ngoan, giữ được sự bình tĩnh trong biến động, và xây dựng các mối quan hệ thực sự bền vững.
Một học sinh có EQ tốt thường:
- Hiểu được điều mình đang cảm thấy và tại sao mình cảm thấy như vậy
- Biết cách điều chỉnh cảm xúc tiêu cực thay vì để nó chi phối hành vi
- Giao tiếp hiệu quả, biết lắng nghe, và xây dựng lòng tin với người khác
- Tự tin, biết động viên bản thân, và vượt qua áp lực tốt hơn
Trong khi IQ giúp ta “giải quyết vấn đề đúng”, EQ giúp ta “giải quyết đúng vấn đề”. Không ít học sinh học giỏi nhưng rơi vào trầm cảm, kiệt sức, hoặc mất định hướng – bởi vì các em chưa học được cách kết nối với cảm xúc và nhu cầu thật sự của chính mình.
Giáo dục cảm xúc – mảnh ghép bị bỏ lỡ trong nhà trường?
Ở Việt Nam và nhiều nền giáo dục châu Á, kỹ năng cảm xúc chưa được đưa vào giảng dạy một cách bài bản. Học sinh được học cách giải toán, viết văn, ghi nhớ công thức – nhưng rất ít khi được hỏi: “Hôm nay em cảm thấy thế nào?”, hay “Khi em thất bại, điều gì đang diễn ra bên trong em?”
Điều này dẫn đến hệ quả: nhiều học sinh trở nên giỏi… né tránh cảm xúc. Các em lấp cảm xúc tiêu cực bằng điểm số cao, các hoạt động bận rộn, hoặc kỳ vọng của người lớn. Nhưng không ai có thể né tránh cảm xúc mãi mãi. Và đến một lúc nào đó, những cảm xúc bị đè nén ấy có thể bùng nổ thành stress, khủng hoảng, hoặc hành vi tiêu cực.
Học sinh có thể rèn luyện EQ như thế nào?
EQ không phải là “trời sinh” – nó hoàn toàn có thể được rèn luyện. Và học sinh có thể bắt đầu ngay từ những bước nhỏ:
- Gọi tên cảm xúc: Tập diễn đạt cảm xúc của mình bằng lời: “Em thấy lo”, “Em đang bối rối”, “Em thấy hơi buồn vì điểm không như mong đợi”…
- Thực hành phản tư: Sau một ngày học, hãy hỏi bản thân: “Điều gì khiến mình vui hôm nay?”, “Khoảnh khắc nào mình thấy căng thẳng?”, “Mình học được gì từ cảm xúc đó?”
- Lắng nghe người khác một cách chủ động: Khi bạn bè chia sẻ, hãy hiện diện thật sự – không phán xét, không vội đưa lời khuyên.
- Tìm người đồng hành đúng cách: Mentor, giáo viên, hoặc cha mẹ có thể là người giúp học sinh học cách xử lý cảm xúc lành mạnh – nếu người lớn biết lắng nghe và dẫn dắt một cách tinh tế.
Mentoring – không chỉ là định hướng học thuật, mà là nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc
Tại Mentors14, chúng tôi tin rằng kỹ năng cảm xúc là nền tảng của mọi thành công bền vững. Vì thế, mỗi hành trình mentoring không chỉ xoay quanh điểm số, chọn ngành hay viết luận – mà còn là hành trình giúp học sinh lắng nghe chính mình, chấp nhận những phần chưa hoàn hảo, và dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn.
Một mentor tốt không chỉ đưa ra lời khuyên. Mentor là người giúp học sinh hiểu chính mình – và từ đó, biết tự dẫn dắt bản thân. Đó là giá trị lâu dài nhất mà mentoring có thể trao đi.
EQ là hành trang để sống đúng, sống sâu và sống vững
Khi học sinh học được cách làm bạn với cảm xúc, các em sẽ không chỉ trở nên mạnh mẽ hơn trong học tập – mà còn có khả năng xây dựng các mối quan hệ tích cực, vượt qua thử thách tâm lý, và sống với một bản sắc rõ ràng, hạnh phúc hơn.
Vì vậy, đừng chỉ hỏi “Hôm nay em đạt bao nhiêu điểm?”, mà hãy bắt đầu hỏi: “Hôm nay em đã hiểu gì thêm về chính mình?”
Đọc phiên bản tiếng Anh tại đây.